__Casanova ở Bolzano

"... tôi không quan tâm đến câu chuyện lãng mạn, mà quan tâm đến tính cách lãng mạn của ảnh ta..." Đây là lời của Márai Sándor khi ông nói về tiểu thuyết Casanova ở Bolzano của mình. Nhưng theo tôi nó không phải là tiểu thuyết, tập hợp những từ ngữ, câu chữ nối với nhau bằng dấu chấm, dấu phẩy, những thì, và, là, mà đó là một cái gì đó hơn thế. Tập hợp những ký tự trong hơn 300 trang giấy có tên bìa "Casanova ở Bolzano" chỉ là những thể hiện gần đúng. Vì chỉ gần đúng lên nó không bao giờ đủ, nó chỉ cho ta cảm giác gần đúng, ta gần chạm vào nó, một thứ hư ảo nhưng lại có thật, những thứ mà muôn thủa con người tìm kiếm, là hạnh phúc và tình yêu, phần còn lại, ta sẽ nhận được lâu lâu, sau khi đọc xong và nó sẽ còn lần hồi trở lại với ta mà nhiều khi không cần phải đọc, có khi thế. Điều này tôi đã gặp phải khi đọc "Bốn mùa trời và đất". Một tập những đoản văn, tạp văn của ông. Nhưng ở Casnova, ông đã thể hiện sự khác thường của mình khi viết về con người, về tâm lý, tính cách của con người, đặc biệt là thể hiện của con người khi đang yêu trong tình yêu, đứng ngoài nhìn vào tình yêu, nhìn vào những người đang yêu, những người yêu đơn phương, những người thất vọng, thất bại, những người ích kỷ, những người nực cười, những người cống hiến và hy sinh. Về một kẻ phiêu lưu đích thực, Casanova, về nhà văn Casanova, nhà văn Francesca, bá tước Parma-chồng nàng và người đàn bà xứ Toscana. Tất cả những nhân vật đó đều thể hiện khả năng diễn đạt xuất sắc, Sandor cho họ khả năng đó mà không hề e ngại. Ông viết ra những điều sâu xa nhất trong não bộ con người, phơi nó trên mặt giấy cho tất cả đọc và ông cảm thấy hổ thẹn khi làm công việc "kinh khủng" đó.
    Có một người đàn bà từ Toscana đến xin chàng tư vấn về những khúc mắc tình cảm của mình, sau đây là lời bộc bạch của nàng.
..."Vì sao tôi không có được điều tôi muốn?..." Lúc này nàng nói nhỏ nhẹ và thỉnh thoảng lại nghẹn ngào, như cố kìm giữ những giọt nước mắt. Nàng nói nhẫn nhục và chịu đựng, trong giọng nói không con chút kiêu hãnh nào của người Toscana. "Lẽ ra tôi đã phải làm những gì?... Tôi đã cho ông ta tất cả những gì một người đàn bà có thể cho một người đàn ông, nỗi đam mê và lòng kiên nhẫn, những đứa con, sự hứng thú, sự yên tĩnh và bình an, sự dịu dàng và vô tư... mọi thứ. Đúng, anh là người ngoài, người ta bảo anh hiểu về tình yêu như thợ kim hoàn sành vàng bạc, hãy cật vấn, xem xét trái tim tôi, hãy kết luận và cho tôi lời khuyên! Lẽ ra tôi phải làm gì? Tôi đã nhẫn nhục tự hạ mình, Giacomo ạ, tôi đã là người tình và kẻ đồng lõa của chồng tôi, tôi hiểu rằng ông ta có những người đàn bà khác, vì bản chất của ông ta là vậy, tôi biết ông ta ngấm ngầm trốn chạy khỏi thế giới, khỏi nỗi đam mê, khỏi phiêu lưu để quay về với tôi vì hèn nhát, vì ông ta không còn trẻ, vì những con chó của thần Chết đã rình mò quanh gót chân ông ta, và đôi khi tôi mong đến tuổi già, khi ông ta là của tôi, khi ông ta mắc bệnh thống phong hai chân, để tôi nắn bóp cho đôi chân sần sùi của ông ta... Đúng, tôi đợi tuổi già và bệnh tật, xin Đức Mẹ tha lỗi cho tôi và Chúa chớ trừng phạt tôi. Tôi đã cho lão tất cả. Hãy nói đi, nếu anh biết: tôi còn phải cho lão điều gì nữa?..."
    Nàng hỏi giọng như cầu cứu, mắt đẫm lệ, đợi câu trả lời rất khiêm nhường và lặng lẽ. Người đàn ông suy nghĩ. Chàng khoanh tay trước ngực, đứng trước mặt người đàn bà cật vấn mình, rồi đáp lịch sự và dứt khoát:
    -Hạnh phúc, signora (*)
P/S: Signora (tiếng Ý): quý bà, thưa quý bà
Có 5 tác phẩm của Márai Sándor được in ở Việt Na, Bốn mùa trời và đất, Casanova ở Bolzano-Giáp Văn Chung dịch từ nguyên bản tiếng Hung, Nhã Nam phát hành.

Những ngọn nến cháy tàn-Dịch giả: Nguyễn Hồng Nhung. Xuất Bản: Nxb Lao động. Sách cỏ và Di sản của Etze.